De verlichte geesten achter de uitvinding van de led
Vandaag, 3 november, mogen we een van onze helden feliciteren met zijn verjaardag. Nick Holonyak krijgt een taart met 92 ledkaarsjes. De man die meer dan vijftig jaar geleden een patent nam op de rode led, mag het nog meemaken dat zijn uitvinding tegenwoordig onmisbaar is om te adverteren op ledschermen.
We maken van de gelegenheid gebruik om een korte geschiedenis van de led te schetsen aan de hand van vijf wetenschappers die een doorbraak forceerden. Zelf hadden ze niet het flauwste vermoeden dat hun uitvinding succesvol zou worden ingezet voor out-of-home advertising, maar het is dankzij deze verlichte geesten dat bedrijven wereldwijd hun merk op de netvliezen van de weggebruiker en andere passanten kunnen branden via ledschermen.
1927: Oleg Losev
De eerste die het ledlicht had gezien
De eerste pionier die het potentieel van leds vermoedde, was een Russische wetenschapper. Oleg Vladimirovitsj Losev werd geboren op 10 mei 1903 in een adellijke familie. Na zijn middelbare studies vond hij werk als technicus in een radiolaboratorium in Nizjni Novgorod en later in Leningrad. Daar ontwikkelde hij zelfstandig zijn kennis van elektronica en begon zelf wetenschappelijk onderzoek te verrichten. In de jaren twintig en dertig publiceerde hij 43 artikelen in gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften, vooral in verband met halfgeleiders in radio-ontvangers.
Terwijl hij met verschillende materialen experimenteerde voor zijn radio’s, ontdekte Losev dat bepaalde kristallen licht uitstraalden als ze onder stroom stonden. In 1927 publiceerde de autodidact zijn eerste van 16 wetenschappelijke artikelen over ledverlichting. Zijn overtuiging groeide dat er potentieel in zat voor een alternatief voor de gloeilamp en hij werkte jarenlang aan een praktische toepassing. Maar door de schuld van de Tweede Wereldoorlog kent het levensverhaal van onze pionier een dramatische afloop. Hij stierf in 1942 aan ondervoeding tijdens het Beleg van Leningrad. In de nasleep van de oorlog raakten zijn onderzoeken in de vergetelheid.
1962: Nick Holonyak
De eerste die een ledlicht patenteerde
Als je weet dat het eerste wetenschappelijke onderzoek naar ledverlichting zich in de toenmalige Sovjet-Unie afspeelde, is het een beetje ironisch dat het tijdens de Koude Oorlog precies bij de aartsvijand was dat de veelbelovende theorieën eindelijk in de praktijk omgezet werden. De man aan wie we dat te danken hebben, is de Amerikaanse natuurkundige Nick Holonyak, die toentertijd voor General Electric werkte. In 1962 ontwikkelde hij de eerste rode lichtgevende diode (type GaAsP). Die eerste led in het zichtbare golflengtegebied markeerde de geboorte van de industrieel geproduceerde leds. In 1963 voorspelde Holonyak in een artikel in Reader’s Digest dat zijn leds ooit de gloeilampen van Thomas Edison volledig zouden vervangen. Vandaag is zijn doelstelling bijna bereikt. Toen in de jaren zeventig nieuwe halfgeleidermaterialen ontwikkeld werden, maakte dat de productie van leds in nieuwe kleuren mogelijk: groen, oranje en geel. Daardoor namen de prestaties en het rendement aanzienlijk toe, al waren de toenmalige leds nog veel te zwak voor de toepassingen die we vandaag kennen, zoals de geliefde ledschermen. In 2015 kreeg Nick Holonyak de Charles Stark Draper Prize ‘voor de uitvinding, ontwikkeling en commercialisering van materialen en processen voor lichtgevende diodes’.
1993: Shuji Nakamura, Isamu Akasaki en Hiroshi Amano
De eersten die de blauwe led concipieerden (en zo ook de witte led)
In de jaren negentig bestond outdoorreclame wel al, maar dacht nog niemand dat daar ooit leds voor gebruikt zouden worden. Leds waren al decennia nuttig voor signalisatie maar niet voor verlichting. Daarvoor heb je immers wit licht nodig en tot dan toe bestonden er alleen rode, oranje, groene en gele leds. De grote doorbraak kwam er toen drie Japanse fysici de blauwe led uitvonden.
Shuji Nakamura kwam in 1993 aan het hoofd te staan van de researchafdeling van Nichia Corporation. Zijn collega’s Isamu Akasaki en Hiroshi Amano waren verbonden aan de universiteit van Nagoya. Samen ontwikkelden ze de eerste blauwe diode, op basis van galliumnitride (GaN), en later ook witte leds. Nakamura week in 1999 uit naar de Verenigde Staten en klaagde in 2001 zijn voormalige werkgever Nichia aan omdat hij een wel heel karige bonus gekregen had voor zijn uitvinding.In 2014 werd de drie heren de Nobelprijs Fysica toegekend. In de woorden van de jury verdienden ze de prijs ‘voor de uitvinding van efficiënte blauw licht uitstralende dioden, wat heldere en energiebesparende bronnen van wit licht mogelijk heeft gemaakt’.
Wil je zelf met de uitvinding van deze verlichte geesten aan de slag om je boodschap over te brengen naar een doelpubliek op de weg?
Bel ons op +32 9 279 90 00, mail naar info@led-ad.be of stel vrijblijvend je vraag over out-of-home advertising via het contactformulier.